Hoewel de minister van Defensie Hennis blijft volhouden dat Nederland geen behoeft heeft aan eigen tanks, meldde Trouw deze week dat de landmacht de Leopard-tank wel degelijk mist. Niet zo vreemd zou je denken, want een leger zonder tanks klinkt als een boer zonder tractor. Toen de twee tankbataljons in 2011 werden wegbezuinigd hoopte Defensie dat de Apache gevechtshelikopter en het CV-90 pantserinfanterievoertuig samen het verlies konden opvangen. Ook weinig veelzijdige wapensystemen als de Patriot-raketverdediging bleven behouden.
Verkeerde aannames
De keuze om de tanks af te schaffen lijkt dan ook (deels) gebaseerd op een verkeerde inschatting van het nut van dit wapensysteem. Sceptici wijzen er graag op dat de laatste grote tankslag decennia geleden plaatsvond, tijdens de Arabisch-Israëlische oorlog van 1973. Maar grote zee- of luchtslagen zoals de Slag bij Jutland of de Battle of Britain komen ook niet meer voor. Toch pleit men (terecht) niet voor het afschaffen van de luchtmacht of marine.
Maar ook tanks zouden van veel waarde kunnen zijn bij de missies die de Nederlandse krijgsmacht uitvoert. Zouden kunnen zijn. Want een belangrijke reden dat ze niet altijd zijn ingezet is dat het beeld van tanks niet strookte met de wens counterinsurgency in Irak en Afghanistan te verkopen als ‘opbouwmissie’.
In Uruzgan beschikte de Battle Group dus niet over tanks. Leuk voor de Afghaanse burgers was dit niet altijd. Tijdens de ‘Slag om Chora’ sloegen Nederlandse militairen een grootschalige Taliban-aanval op de gelijknamige plaats af. Vuursteun werd daarbij gegeven door artillerie die tientallen kilometers verderop in Kamp Holland stond. Dat dit niet het meest precieze wapen is tijdens een gevecht in bebouwd gebied moge duidelijk zijn. Er vielen dan ook tientallen burgerdoden, voornamelijk door Nederlands vuur. En ook Apache’s hebben allerlei beperkingen. Slecht weer belemmert bijvoorbeeld hun inzet; zeker op lage hoogte zijn ze kwetsbaar voor draagbaar luchtafweergeschut. Daarnaast kunnen ze niet voor lange tijd boven een patrouille aanwezig zijn.
De voordelen van tanks
De Canadezen en Denen namen wel tanks mee naar Zuid-Afghanistan. Die werden regelmatig ingezet om de infanterie te ondersteunen met vuursteun of verkenningstaken. Een tank kan over sloten en dwars door muurtjes voorop rijden en is een stuk minder kwetsbaar voor bermbommen, granaten en machinegeweervuur dan infanterievoertuigen. Ook de Amerikanen in Irak lieten om deze redenen een infanteriepeloton in stedelijke omgevingen graag begeleiden door een tank.
Tegen beter bewapende irreguliere tegenstanders is de geïntegreerde inzet van infanterie en tanks nog wenselijker. Israël leerde dit op bloedige wijze in 2006 tijdens de oorlog met Hezbollah in het zuiden van Libanon. De Sjiitische groepering had zich sinds de Israëlische terugtrekking uit Libanon in 2000 omgevormd van een guerrillabeweging tot een semi-conventionele strijdmacht die ook vaste punten kon verdedigen. Tijdens latere operaties tegen Hamas op de Gaza-Strook had het Israëlische leger hiervan geleerd. De infanterie rukte toen begeleid door tanks op.
Ook hebben tanks een psychologisch effect. Zoals een Deense officier in het Bosnië van midden jaren negentig zei, “they tend to stop the shooting“. Want een tank maakt toch wat meer indruk dan een witbeschilderde pantserwagen of een jeep. Het praat wat makkelijker met de lokale militiecommandant als je een paar Leopards op het dorpsplein zet. Word je misschien niet zo toegesproken door zo’n bassie.
Op Crocs naar school
Vreemd is het dus niet dat defensie een aantal tanks terug wil. Het nu geopperde plan om Leopards te leasen van het Duitse leger is daarbij zo gek nog niet. Dat kan goedkoper zijn dan zelf tanks bezitten. Want waarom moet Nederland een complete onderhoudsketen hebben als de Duitsers precies hetzelfde al op grotere schaal net over de grens doen? De grote beurt en APK kun je best aan de Bundeswehr uitbesteden.
Vreemd blijft natuurlijk wel dat de tanks in 2011 zijn afgeschaft en dit soort plannen nu pas een serieuze optie worden. Want ook toen al had men voor de samenwerkingsoptie kunnen kiezen. Maar misschien is een harde confrontatie met de werkelijkheid nodig om intensieve samenwerking, waar Europese krijgsmachten mooie termen als ‘smart defence’ en ‘pooling and sharing’ voor hebben, echt van de grond te doen komen. Niet zelf je tanks kunnen onderhouden is wellicht een inbreuk op de beroepstrots, maar helemaal zonder tanks bij een internationale oefening verschijnen is kennelijk nog lulliger. Zoiets als dat je moeder je veters laten strikken altijd nog beter is dan op Crocs naar school gaan.
[Marno de Boer is ‘onze’ man in Pakistan. Studeerde Militaire Geschiedenis aan King’s College London en Internationaal Recht aan de Universiteit Utrecht. Na de gehele collectie gewelddadige Youtube filmpjes meerdere malen te hebben gezien besloot hij zelf maar eens een ‘verdachte reisbeweging’ te maken. Zijn voorkeur gaat uit naar defensieonderwerpen, irreguliere oorlogvoering, en gebieden waar geen enkele jaarclub of frequent flyer card je binnen krijgen. Is scepticus en tevens realist, maar heeft oog voor de kracht van idealen. Niet van de ‘hearts & minds’ school, maar in ruil voor goede koffie valt over veel te praten.]
Disclaimert: Marno schreef deze bijdrage op persoonlijke titel en de inhoud ervan komt niet noodzakelijkerwijs overeen met de visie van Stukje Duiding. Dat u het even weet.
Stukje Duiding 
Kleine correctie: de meeste burgerdoden bij de Slag om Chora vielen bij luchtaanvallen (met name op het dorpje Qala-ye-Ragh) en door toedoen van de Taliban. Niet als gevolg van beschietingen door één pantserhouwitzer.
In de NRC.Next van een aantal jaar geleden stond er nog een ingezonden brief van een kolonel b.d. der cavalerie die om deze specifieke reden pleitte voor de inzet van tanks.
Met tanks kan je gericht direct vuur uitbrengen in plaats van de inzet van een dure, relatief onnauwkeurige vliegtuigbom.
De briefschrijver schetste een situatie waarbij een Talibanstrijder vuur uitbracht vanuit een huis. In plaats van het complete huis te bombarderen, beschoot je alleen dat gedeelte van het huis waar de beschietingen vandaan kwamen.
Hij sloot zijn brief dan ook af met de conclusie dat tanks buitengewoon nuttig zouden zijn, maar dat het door politieke motieven was ingegeven dat er geen Nederlandse Leopards door Afghanistan reden.
dat vliegtuigbommen duurder zijn klopt. Maar onnauwkeuriger zeker niet. De onnauwkeurigheid de meest gegoioide bommen is (maximaal) tien meter en in veel gevallen minder.
Je correctie klopt niet.
Wat er in het bericht start is volkomen waar.
Natuurlijk zijn tanks supermegadonders handig. De militaire spectator die onlangs verscheen kwam ook met vrijwel dezelfde argumenten. Daar werden vele voorbeelden genoemd van succesverhalen uit conventioneel optreden als de thunder runs in Irak, gebruik tijdens VN missies en zelfs gedurende counterinsurgency . Weet je wat ook handig zou zijn om je staatsmacht te projecteren, nucleaire wapens, een stealth arsenaal, bewapende drones, een cyber leger, een geïntegreerde civiele en militaire organisatie die hele landen bestuurlijk en op het gebied van veiligheid helemaal om kan vormen, eigen exo atmosferische luchtverdediging etc etc. Aan de ene kant wordt er steen aan been geklaagd dat defensie geen eigen visie heeft en alleen maar de bekende kaasschafmethode toepast. Ik vond dit een redelijk heldere keuzen. Nederland wil een lichter expeditionair leger wat zij snel in kan zetten. Nederland wil ook investeren in zijn luchtwapen, iets waar altijd al behoefte aan is geweest. Het zijn keuzes over hoe invulling te geven aan de strategie. Ik denk dat er ook behoefte is aan een duidelijke koers, we kunnen simpelweg niet alles meer.
Daarnaast heb ik nog steeds vraagtekens bij de tank. Nogmaals, in veel gevallen is het erg handig. Alleen we praten vooral vaak in eigen bescherming. Vanuit een veilige omgeving de vijand op een zo’n groot mogelijke afstand verslaan. Wat er voor de rest in je directe omgeving gebeurd komt later. Eigenlijk wil je zelf zo weinig mogelijk risico lopen en al het risico bij de andere partij leggen, risk transfer war. Aan de ene kant is het ethisch wel erg verantwoord naar de eigen troepen. Zo gaat het ook op voor drones, ook een wondermiddel. Je kan je echter afvragen of je hier operationeel veel mee bereikt. In people centric conflicten gaat het namelijk niet zozeer om die boze vijand, eerder om het volk. Een onderdeel hiervan is natuurlijk het (deels) verslaan van de vijand, maar uiteindelijk heb je mensen op de grond nodig, die in contact komen met de bevolking.
Ik denk daarom dat we er beter aan doen verder te investeren op indirect vuur en een snelle kill chain zodat je de vuurkracht toch snel en accuraat op de juiste plek krijgt zonder dat je daar een tank voor nodig hebt die alle bruggen, velden en wegen naar het hiernamaals rijden (zodat de eigenaar de volgende een bergje IED’s voor je weglegt). Dat we hiernaast de mogelijkheden bekijken om de kennis en kunde niet te verliezen is helemaal goed natuurlijk. De Commandant van de de landmacht heeft dit altijd al gezegd. Zo waren er bij de KL dagen vorig jaar ook Duitse tanks. De optie om meer met de Duitsers te werken heeft dus altijd al op tafel gelegen. Of we dat via een lease overeenkomst doen, het opnemen van Duitse eskadrons in tijdelijke taakgroepen of een andere manier is helemaal top!!!
Owja, ook helemaal top van Trouw om een foto van Cheetah’s te plaatsen bij een artikel over Leopard 2A6. De cheetah heeft enkel een Leopard 1 onderstel. Owja 2, Patiot is misschien niet veelzijdig, maar wel hard nodig. Als we praten over nationale trots is het een mondiale nichecapaciteit waar nog in geïnvesteerd zal gaan worden. Daarnaats is de patriot al vaker ingezet dan de Leopard… Vraag en aanbod..?
Voordeel van een tank is dat je kan uitstijgen. En line of sight hebben is altijd sneller dan door 6 ketens en 4 meningen van mensen die er geen zicht op hebben. En het land aan diggelen rijden is ook niet van toepassing aan gezien de leopard 2 berger er wel heeft rond gereden en er in mij beleving geen nieuwe waterwegen of kuilen voor ied’s zijn aan
gelegd. Uitstijgen uit een f16 of houwiszter duurt ook even voor een bda.
Helemaal gelijk. Tegenwoordig is het in de mode om je leger om te vormen tot een soort veredelde politiemacht, waarbij iemand ooit geroepen heeft dat de tank verouderd is. Echter, voor de tank bestaat simpelweg geen alternatief: de gehele moderne krijgsmacht is rondom de tank opgebouwd. Gespecialiseerde antitankwapens bevestigen dit alleen maar.
Leuk artikel!
Nog een interessant weetje; Canada was ooit van plan om haar Leopard 1 tanks af te schaffen en te vervangen door het M1128 Mobile Gun System (een Stryker pantservoertuig, voorzien van een 105 mm kanon) maar daar hebben ze uiteindelijk van af gezien nadat tanks hun waarde weer hadden bewezen in Irak & Afghanistan.
Vervolgens hebben ze Leopard 2 tanks aangeschaft. Exemplaren die voorheen in Nederlandse dienst rondreden.
Er is bij mijn weten maar één ander land wat recent afscheid heeft genomen van haar tanks en dat is België, maar die hebben de afgelopen jaren nooit op grote schaal deelgenomen aan gewapende conflicten waarbij hun Landcomponent betrokken was.
Een dingetje, Centric-warfare.
Planes dear, planes…
En hoe makkelijk zijn tanks te transporteren? Hoe deden de Denen en Canadezen dat? Anderszins overtuigend….
Zoals de Amerikanen en de rest van de wereld! Traag en per spoor, schip en heel soms door de lucht. Tanks… ik ❤ van ze, echt waar. Maar ik heb ten alle tijden liever een Apache dan een Leopard als backup!
Ook als het slecht weer is en de Apache geen ondersteuning kan bieden of de Apache na een half uur weer moet vertrekken in verband met een refuel?
Ik denk dat jij een infanterist bent met een natuurlijke of aangeleerde afkeur van alles wat tanks is….ze kunnen je nochthans perfect beschermen,ik heb al genoeg infanteristen geweten die met plezier de bescherming van tanks opzochten….
Verder wat Ronald zegt.
Hulde voor dit stuk (en dat bij Trouw).
De keuze om de tanks af te schaffen lijkt dan ook (deels) gebaseerd op een verkeerde inschatting van het nut van dit wapensysteem.
Een understatement.
Sceptici wijzen er graag op dat de laatste grote tankslag decennia geleden plaatsvond, tijdens de Arabisch-Israëlische oorlog van 1973.
Een ander argument dat regelmatig gebezigd werd is dat we ‘ze toch nooit hebben gebruikt’. Dat we ze niet hebben gebruikt heeft behoorlijk vervelende consequenties gehad (understatement no 2). Marno schreef er al over. In aanvulling hierop herhaal ik wat ik (elders) al meermalen te berde heb gebracht. Srebrenica. De Denen namen wel tanks (Leo 1A5) mee naar hun operatiegebied in Bosnië, wat geen ‘overbodige luxe’ bleek. Ze maakten er stevig gebruik van in april/mei 1994. Nederland deed niets met hun ervaring. De prijs hiervoor werd ruim een jaar later betaald. Met vooral lokaal bloed.
Deze tankloze stompzinnigheid (en het verwijderen van de 25 mm geschutskoepels van onze uitgezonden YPRs) heeft nauwelijk aandacht gekregen. ‘Koppen’ zijn er al helemaal niet over ‘gerold’. Couzy is nog steeds een gewaardeerde gast aan tafel bij de PO en voormalig minister Relus ter Beek (†) die bij het uitzwaaien van Dutchbat naar Srebrenica letterlijk zei: “Desnoods gaan we robuust optreden”, werd hier nimmer op aangesproken, en werd nadien commissaris van de koningin in Drenthe. Er werd wederom niets geleerd, dus gingen ‘we’ opnieuw licht uitgerust naar Al-Muthanna in Irak, waar de Britten wel (met tanks) te hulp zouden schieten bij onraad. Ook voor Uruzgan bleven de tanks thuis. Dit allemaal ondanks de -heel snel vergeten- les dat we niet (of minder) afhanklijk moeten zijn derden in cruciale zaken.
En dan wordt er nu -al hebben we nog loodsen vol opgewaarderde A6 modellen staan- gedacht aan eventueel leasen van de Duitsers, of iets anders dat vooral weer goedkoop moet zijn. Ik had al niet zo’n hoge pet op van onze (nog steeds 80+ generaals) legerleiding (tot ministers aan toe), maar het wordt er niet beter op. Het “Lions led by donkeys” verhaal uit WOI is (al jaren) helemaal terug, hoewel ik liever van ‘morons’ spreek dan ezels, wat best edele dieren zijn. Wel is de koppigheid (in stompzinnigheid) erg ezelachtig.
bij de afschaffing van dit middel is helemaal niet gekeken naar het nut of dienst wat het kan bewijzen. Er is gekeken naar de kosten omdat er keiharde euro’s bezuinigd moeten worden. En ja ze snijden in eigen veel dus wat er ook weg moest, het was allemaal een gemis geweest. Nu heet het dan de leopard maar was de fennek wegbezuinigd dan ging dit prima stuk over de fennek. defensie is op
“Sceptici wijzen er graag op dat de laatste grote tankslag decennia geleden plaatsvond, tijdens de Arabisch-Israëlische oorlog van 1973” zijn we soms de “Battle of 73 Eastings” tijdens de eerste Golf oorlog vergeten?
Die battle op 73 Easting heeft de kapitein destijds een aardige promotie opgeleverd. Ook omdat hij wel begrijpt hoe counterinsurgency werkt tijdens de 2e Golfoorlog in Tal Afar.
Militaire Eindbaas!!!
Het gaat natuurlijk over Major General H.R. McMaster.
“Lions led by donkeys” verhaal uit WOI is (al jaren) helemaal terug, hoewel ik liever van ‘morons’ spreek dan ezels, wat best edele dieren zijn. Wel is de koppigheid (in stompzinnigheid) erg ezelachtig.
Deze van Michiel Mans vind ik echt raak.
Battle of 73 Easting werd toch voornamelijk beslist door GPS?
en moderne richtmiddelen die rijdend schieten zeer effectief maakt
Ik ben ervan overtuigd dat men binnen enkele jaren echt gaat vaststellen dat men tanks WEL DEGELIJK nodig heeft,maar dan is de meeste knowhow verdwenen en kan men terug van nul beginnen.Zalig zijn de armen van geest…😉
Geef mij maar mortieren. Het liefst 120mm!
geef my maar alles terug wat weg is gegaan allemaal wat houden wy nu nog over als er wat gebeurt
dat zien ze verkeert wy hebben wel degelyk tanks nodig je weet maar nooid in deze wereld
de wereld is aan het veranderen zeg nooid wat er kan gebeuren wy hebben gewoon vecht matriaal nodig nederland kan niet zonder
Niks zo mooi als de reactie van een “vijand” die merkt dat het kanon van een Leo hem volgt.
Pingback: Michiel Mans: open brief aan de Minister | Stukje Duiding
Pingback: Stukje reflectie: wat was hot op Stukje Duiding in 2014? | Stukje Duiding