Onlangs verscheen in het Reformistisch Dagblad het plan van de commandant van de landmacht, de Generaal-Majoor De Kruijf, om “jonge boefjes op het rechte pad te zetten”. Het plan is om de kleine crimineeltjes bij verschillende eenheden te plaatsen en ze daar middels intensieve begeleiding te helpen om weer deel te gaan nemen aan de participatie maatschappij. De generaal gelooft in de vormende kracht van het leger met structuur, duidelijkheid en warmte. Warmte… een mooie gedachte zo rond de kerst. Defensie kan volgens De Kruif een uitstekende bijdrage leveren aan de aanpak van jeugdige delinquenten. Maar in hoeverre is het de taak van defensie om zich te bemoeien van de opvoeding van jongeren?

Geforceerd bestaansrecht
Het publieke debat rondom het nut en de noodzaak van defensie werd dit jaar, geïnitieerd door nieuwe reorganisatieplannen, aangespoord vanuit defensie. Het kampt immers met krimpende budgetten, weinig politieke visie en een verliest maatschappelijk draagvlak. Iedere Euro die naar defensie gaat, gaat in de ogen van de burger ten koste van lastenverlichting, beter onderwijs of andere publieke goederen. Defensie is dan ook een charmeoffensief begonnen om zijn rol beter uit te leggen aan de samenleving en om het contact met de burger te verbeteren. Voorbeelden zijn het uitvoeren van ceremonies en demonstraties in een publieke omgeving, het aanbieden van militaire capaciteiten ter assistentie van civiele autoriteiten (zoals ‘drones’, Search Teams en Computer Emergency Response Teams) en dan nu mogelijk het heropvoeden van jeugddelinquenten. Dat deze exercities instrumenteel zijn aan voor het grotere doel, het op de kaart zetten van defensie, is overduidelijk. De vraag is echter wanneer de balans overslaat naar het geforceerd claimen van bestaansrecht door buiten de eigenlijke verantwoordelijkheden dit soort taken uit te gaan voeren.

Grondwettelijke taken opgerekt
Volgens artikel 97 heeft de krijgsmacht heeft tot taak:

• de verdediging van het Koninkrijk

• de bescherming van de belangen van het Koninkrijk

• de handhaving en de bevordering van de internationale rechtsorde.

De tweede opdracht houdt in dat het leger zaken moet beschermen die belangrijk zijn voor ons land. Het moet bijvoorbeeld de politie helpen bij de veiligheid op straat. Maar het leger helpt soms ook burgers, bijvoorbeeld bij rampen zoals overstromingen en bosbranden. Het inzetten van Search Teams drones of CERT’s is dan gemakkelijk in de context van deze tweede taak uit te leggen. Bij het voorstel van de Generaal de Kruijf, het heropvoeden van criminelen, is het directe verband een stuk minder voelbaar. De grenzen van artikel 97 worden benaderd en mogelijk zelfs opgerekt.

Deze discussie werd 2 jaar geleden in België ook al gevoerd. Het betreft taken die defensie misschien wel heel goed kan uitvoeren, maar primair toebehoren bij andere publieke organen. Het behoefd geen uitleg dat de krijgsmacht zich in sommige gevallen prima leent om andere publieke taken over te nemen. Het geld – de defensiebegroting – is immers al uitgegeven en de belastingbetaler verwacht daar ook iets voor terug. Waar bij sommige buitenlandse missies de meerwaarde door de belastingbetaler wordt betwist, is het heropvoeden een maatschappelijk taak waar veel mensen zich wel een voorstelling bij kunnen maken. Het is dan ook aantrekkelijk om invulling te geven aan deze vraag. Maar hoe ver moet defensie hierin gaan?

Defensie moet ervoor waken dat het zijn bestaansrecht niet gaat ontleden aan oneigenlijke taken. Het leger is een instrumentele organisatie om politieke doelen te halen binnen het takenpakket van artikel 97 van de Grondwet. Niets meer, niets minder. Betreffende het heropvoeden van jeugddelinquenten valt te betwisten of dit wel binnen deze kaders valt. Defensie kan haar energie beter richten op het creëren van draagvlak voor die taken waarvoor de krijgsmacht daadwerkelijk bestaat.

[Met twee missies achter de rug heeft Ronald Gabriels het respect van sergeant Hartman gewonnen. Als geboren Brabander heeft hij zijn onderkomen gevonden in de linksche Waalstad. Dit zorgt voor zinvolle vrije tijdsbesteding door er op los te trollen en te discussiëren met lotgenoten, critici of naabjes – ammunitie hiervoor vindt hij mede in zijn studie aan de Nederlandse Defensie Academie]

Disclaimert: Ronald schreef deze bijdrage op persoonlijke titel en de inhoud ervan komt niet noodzakelijkerwijs overeen met de visie van Stukje Duiding. Dat u het even weet.