Seymour Hersh – de beroemde onderzoeksjournalist en Pulitzerprijs winnaar – heropende de discussie over wie verantwoordelijk was voor de chemische aanval in Syrië. Hersh stelt in de London Review of Books dat Turkije deze dodelijke wapens leverde aan de rebellen in een zogenaamde valse vlag operatie om zodoende een legitimering voor militaire interventie te creëren. Op het eerste gezicht lijkt dit een staaltje interessante onderzoeksjournalistiek uitgevoerd door een icoon van de nieuwsmedia. Een nadere blik onthult echter het werk van een dinosaurus wiens methodologie door de digitale opmars zwaar verouderd is.

Hersh versus Higgins
Hersh zijn argument is vrijwel volledig gebaseerd op slechts één anonieme bron: naar aller waarschijnlijkheid F. Michael Maloof, een voormalig staflid defensie onder George W. Bush. 
 
Aan de andere zijde van het debat vinden we een zekere Eliot Higgins de sinds twee jaar een blog genaamd Brown Moses runt. Higgins heeft geen enkele kwalificatie in de journalistiek of internationale betrekkingen en heeft nooit voet gezet in Syrië. Maar hij snapt als geen ander de kracht van het internet en is zodoende in staat om het met succes op te nemen tegen de grootmeester van de onderzoeksjournalistiek. 
 
Door het verzamelen en interpreteren van de oneindige stroom beelden op YouTube en Facebook slaagt Higgins erin om de dynamiek van de oorlog in detail vast te leggen op zijn blog. Deze methodologie heeft zijn blog getransformeerd tot een geloofwaardige bron waar met regelmaat naar wordt verwezen door traditionele media zoals BBC, Reuters en CNN. 
 
Digitaal tijdperk
Higgins vertegenwoordigt twee prominente kenmerken van het digitale tijdperk: open source informatie en de netwerkmentaliteit van het net. Ontwikkelingen die Hersh bewust negeert maar die een radicale verandering teweeg brengen in de journalistiek en binnen de geheime diensten. 
 
De werkwijze van zowel journalisten als analisten van de inlichtingendiensten rust(te) in sterke mate op het inwinnen van cruciale informatie van een handvol bronnen om zodoende de waarheid te achterhalen. Het verifiëren van de betrouwbaarheid van de bron en het waarborgen van de anonimiteit van de bron geldt dan ook als een van de belangrijkste kenmerken, of best practices, binnen deze sectoren. 
 
Door de opkomst van het digitale tijdperk is dit fundamenteel veranderd. Sociale media dataficeren ons sociale leven, relaties, gedrag, gedachten, locaties en netwerken. Een gigantische hoeveelheid, vaak uiterst troebele data (ook wel Big Data genoemd) is plotseling beschikbaar voor allerlei doeleinden: van persoonlijke reclame en marketing tot het onderdrukken van dissidenten. Een hoop van deze informatie is vrijelijk beschikbaar en kan zodoende worden geraadpleegd door individuen die schuil gaan achter een nummer van Frank Zappa. 
 
Wiens Sarin?
In de nasleep van de chemische aanval op een buitenwijk in Damascus op 21 augustus vorig jaar begon Brown Moses met het analyseren van de beschikbare informatie op Facebook en vooral de video’s die op YouTube verschenen. Aangezien veel van de data in het Arabisch was – een taal Higgins niet machtig is – moest hij vertrouwen op Google Translate en vertalingen en de expertise van zijn vele volgers op Twitter. 
 
Het kostte Higgins enkele maanden om het type raket (‘Volcano‘) die gebruikt was in de aanval te achterhalen en om te concluderen dat het Syrische leger en lokale milities op hand van Assad dit specifieke type wapen in hun arsenaal heeft. Ook kwam hij er achter dat de raketten hoogst waarschijnlijk werden afgevuurd vanuit door het regime gecontroleerde gebieden in het Noorden van Damascus. 
 
Seymour Hersh koos er echter voor om deze publiekelijk beschikbare informatie te negeren en zijn argument volledig op te hangen aan één bron. De methodologie heeft zeker haar nut bewezen gedurende de Koude Oorlog toen informatie achter het front lastig te achterhalen was. Maar helaas voor Hersh zijn de tijden veranderd.
 
Verslagen grootmeester
Het internet heeft het werk van een van de beroemdste verslaggevers ter wereld sterk verouderd en zelfs onbetrouwbaar gemaakt. Een willekeurige ‘nobody’ uit het suffe Leicester, maar met een goed inzicht in het nut van sociale media en met een krachtig online netwerk, kan nu zomaar de grootmeester verslaan in het reconstrueren van één van de belangrijkste geopolitieke gebeurtenissen in de laatste jaren.  
 
Hersh zijn artikel is een welkome aanvulling in de zoektocht naar wie er achter de aanval zat, welke meer dan 1.000 burgers het leven koste en bijna een Amerikaanse militaire interventie in Syrië veroorzaakte. Al was het maar door het onderwerp weer op de agenda te plaatsen. Maar bovenal signaleert zijn bijdrage het einde van een tijdperk. De fundamenten van het inlichtingenwerk en de nieuwsmedia zijn definitief veranderd: innovatieve netwerkoplossingen gekoppeld aan een open source benadering zijn van vitaal belang om de waarheid te achterhalen.

[Anno Bunnik is promovendus aan en coördinator van het Centre for Applied Research in Security Innovation, Liverpool Hope University. Daarnaast is hij (sporadisch) als Midden-Oosten deskundige betrokken bij Pax Ludens. Anno is te volgen via zijn blog Eurabist, waar dit artikel eerder verscheen in het Engels. Fanatiek Twitteraar (@Eurabist) maar vooral ❤ kteer alles wat met بيروت en لبنان‎ te maken heeft.]

Disclaimert: Anno schreef deze bijdrage op persoonlijke titel en de inhoud ervan komt niet noodzakelijkerwijs overeen met de visie van Stukje Duiding. Dat u het even weet.