De crisis op de Krim biedt voor velen aanleiding om te pleiten voor meer investeringen in Defensie. Begrijpelijk, maar urgenter is het maken van harde strategische keuzes. Dat is de afgelopen twee decennia niet gedaan en dat beleid wreekt zich nu.
De Russische inval in de Krim verliep gecoördineerd, soepel en snel. Binnen een paar dagen werd het glashelder dat één van de grootste dreigingen voor Europa zich nog altijd aan de rand van het eigen grondgebied bevindt. Niet ‘ver van ons bed’ in Afghanistan, Mali of Sudan, maar direct in de achtertuin van een aantal EU-lidstaten en NAVO-bondgenoten.
Alles duidt erop dat Poetin het niet gaat laten bij de Krim alleen. Europa kan daar te weinig harde macht tegenover stellen. Ondertussen trekken wel honderden Nederlandse militairen voor twee jaar naar Mali. Deze mislukte staat – 500 euro jaarinkomen per hoofd van de bevolking en 70 procent analfabetisme – of zal nooit een substantiële bedreiging voor de veiligheid, welvaart of politieke onafhankelijkheid van welke EU-lidstaat dan ook vormen. Hetzelfde geldt voor het handjevol terroristen dat zich er ophoudt.
Wat zich nu wreekt is dat er jarenlang zonder duidelijk strategisch kader is nagedacht over veiligheid.
In de Koude Oorlog was de strategie duidelijk. Het doel was de onafhankelijkheid van West-Europa, de dreiging daartegen een communistische invasie, en het afweermiddel een omvangrijk dienstplichtigenleger met tanks en gevechtsvliegtuigen
Maar toen viel de Muur. Zonder directe dreigingen leek Nederland veilig en Defensie zocht bestaansrecht om de bezuinigingsdans te ontspringen. Dat werd gevonden in overzeese (stabilisatie)missies ter handhaving en de bevordering van de internationale rechtsorde, recentelijk vooral tegen terroristen in instabiele landen. Het omvangrijke dienstplichtigenleger werd getransformeerd en het concept van het ‘Zwitserse zakmes’ is de nieuwe standaard. Een afgeslankte veelzijdig inzetbare krijgsmacht moet tegenwoordig overal en altijd kunnen worden ingezet en zo nodig mee kunnen draaien in het hoogste geweldsspectrum.
Zo trokken Nederlandse missies sinds 2004 langs Irak en twee Afghaanse provincies. Stabiliteit daar zou van groot belang zijn voor Nederland. Maar terwijl Irak nog steeds op de rand van een burgeroorlog staat en de Afghaanse regering slechts bij de gratie van Westerse donoren overleeft, worden de laatste troepen teruggetrokken. Nederlandse militairen gaan nu voor twee jaar naar Mali.
In feite is na de Koude Oorlog het strategisch besluitvormingsproces omgekeerd. In plaats van vitale belangen te identificeren, te kijken door welke actoren die mogelijk bedreigd worden, en daartegen middelen ter beschikking te stellen, gebeurde iets curieus. Eerst werd het middel geïdentificeerd (de expeditionaire krijgsmacht). Vervolgens werd een dreiging gezocht die met dat middel bestreden kon worden (instabiliteit in het land dat in de spotlights van de internationale gemeenschap staat), en een Nederlands belang geformuleerd (stabiliteit ter plaatse).
Onder de laatste bezuinigingsrondes is de krijgsmacht zich ook in de troepenstructuur nog verder gaan toeleggen op stabilisatiemissies. Vooral de landstrijdkrachten zijn eigenlijk alleen nog inzetbaar tegen een lichtbewapende tegenstander. In plaats van een bataljon lichte infanterie op te heffen gingen de twee tankbataljons en tientallen net aangeschafte CV-90 pantservoertuigen eruit.
Het hebben van een veelzijdige krijgsmacht lijkt jarenlang het excuus te zijn geweest om ons het hoofd niet te hoeven breken over moeilijke strategische kwesties. Dat beleid komt nu als een boemerang terug. Een aantal partijen in de Tweede Kamer willen nu meer geld voor de krijgsmacht. Maar ook met extra budget voor Defensie gaan we weinig macht tegenover de politiek-militaire druk van Poetin stellen. Een Zwitsers Zakmes maakt nauwelijks indruk op de Russische beer.
Het wordt nu op pijnlijke wijze duidelijk dat de tijd is gekomen om de vitale belangen van Nederland helder te (her)formuleren. Denk aan territoriale integriteit en politieke onafhankelijkheid van ons land, die van EU-lidstaten en NAVO-bondgenoten. Vervolgens dienen de middelen te worden gekozen om die belangen te verdedigen en ten slotte moet doortastender besloten worden tot inzet. Denk aan een bijdrage aan de twee brigades West-Europese NAVO-troepen waar Polen als signaal van solidariteit tevergeefs om vraagt.
Pleiten voor een dergelijke heldere, minder omvangrijke invulling van het Defensiebeleid – waarbij scherp afgebakende nationale belangen in enge zin weer centraal komen te staan – wordt al snel afgedaan als onrealistisch en soft. ‘Ambitiloze nikserigheid’ die alleen maar bijdraagt aan de teloorgang van de internationale positie van Nederland. Alleen zij die in de Koude Oorlog zijn blijven hangen pleiten immers nog voor een krijgsmacht die primair is ingericht om (ook) een vuist te kunnen maken tegen een vijandgezinde, expansieve grootmacht.
De vraag die zich opdringt is welk beleid nu eigenlijk soft en ambitieloos is. Vrijblijvende kortlopende missies in plaatsen waar we geen vitale belangen hebben, of een heldere en daadkrachtige verdediging van onze eigen Europese achtertuin? [Stephan de Vries]
Dit artikel stond op 22 april als opiniestuk in NRC Handelsblad.
Stukje Duiding 
Nederland, als onderdeel Westerse wereld, heeft wel degelijk een belang ‘ver van mijn bed’. Namelijk, zorgen dat ellende ‘ver van ons bed’ blijft. Punt is dat dat ten koste van vitale belangen is gegaan en niet ermee in overeenstemming.
Strategische besluitvorming is diffuus geworden doordat de perceptie is (!) dat het ontbreekt aan enige dreiging. Poetin heeft nooit een geheim van zijn agenda gemaakt en die is niet veranderd. Het wordt nu alleen concreet. Ligt het niet in de Nederlandse aard enigszins naïef te zijn? Zeg nu: hoeveel mensen om je heen zeggen niet ‘ach, het zal zo’n vaart niet lopen’ en beschouwen het als ‘ver van hun bed’. Doet mij denken aan de geschiedenis van eind jaren ’30 van de vorige eeuw. Waar we iets aan moeten doen is niet de ‘ver van ons bed’ van de NLD krijgsmacht maar de ‘ver van ons bed’ mentaliteit van ons volk.
Dank voor je reactie! Ik denk dat we het op hoofdlijnen met elkaar eens zijn. Zeker, afstand zegt maar ten dele iets over belangen en dreigingen. Bepaalde zaken die zich erg ver van ons grondgebied voordoen kunnen absoluut gelden als vitale belangen. Ik denk alleen niet dat het alleen de perceptie van het ontbreken van enige dreiging is die ons strategisch denken belemmert. Hoe vaak hoor je niet dat ‘de wereld steeds onveiliger en onzekerder’ wordt of dat Nederland ‘overal ter wereld belangen heeft.’ Dat laatste klopt, maar dat maakt niet alles wat zich wereldwijd afspeelt tot een vitaal NL belang. Dat concept is veel te ver opgerekt, waardoor bijna alles erin kan worden geargumenteerd. We hebben ons misschien teveel gericht op de verkeerde ‘dreigingen’ of de verkeerde middelen aangewend om bepaalde dreigingen te lijf te gaan (wereldwijd terrorisme bijvoorbeeld). Dat geopolitiek nog springlevend is – inclusief ‘klassieke’ dreigingen die door velen waren afgeschreven – moge nu wel duidelijk zijn. Tijd om daar (weer) mee om te leren gaan.
Ik geef hier graag mijn reactie weer die ik zojuist op het discussie platform van Officieren Kon Marine – op Linkedin- in het Engels heb ingestuurd. De ‘ ver van mijn bed show ‘ houding en ergerlijke uitspraak die op zijn minst getuigt van kortzichtigheid, wordt keihard achterhaald door recent gebleken tekort aan inzetbaarheid van schepen van de Kon Marine tijdens het passeren van een Russische vlooteenheid in de Noordzee, pal voor onze kust.
Quote:
It is to no surprise the the RNL Navy has no means left both in frigates nor in Long Range Maritime Patrol Aircraft as our ‘ Blue water Navy’ has been cut down to a somewhat more than a ‘ Brown Navy’. MPA aircraft have been sold – after having been completely refurbished and updated for ‘ a give away price ‘ – our Blue water Navy has been cut down from 21 frigates to a bare minimum of 6, of which at the most 4 are operational. As the 2nd richest nation of the EU, the 17th economical- export – country in the world, politicians have forsaken their responsibility to safeguard the Netherlands’s interests both worldwide and within Europe/ NATO as a trustworthy, loyal , accountable ally, as a consequence of which the Netherlands has been labelled as a Free Rider.
The changing geopolitical, military, and economical situation in Europe and Worldwide will teach The Netherlands and Europe a tough lesson; si vis pacem, para bellum.
Russia and China have learned this lesson.
Ton Welter, Founder Coalition for Defense
Beste Ton Welter,
Hoe meer je je verdiept in de werkelijke inzetbaarheid/effectiviteit van de Marine (of andere krijgsmachtdelen, met name de Landmacht), hoe droeviger je wordt. Naast het verlies van de P3Cs met hun LR ASW-capaciteit, moeten onze onderzeeers het met oude Mk 48 Mods doen. Elders moet elke Standard/Sea Sparrow raketlancering raak zijn want de close-in verdediging heeft vaak aanzienlijke dode hoeken met de veelal in enkelvoud opgestelde Goalkeepers. Op onze grootste schepen vormen deze zelfs de enige bewapening. De nieuwe OPVs -toch schepen van fregatformaat- zijn vrijwel onbewapend. En dit alles terwijl potentiele tegenstanders de beschikking hebben of krijgen over supersonische antischip missiles.
Ondanks de lessen van de Falklands blijft de bewapening van onze marine (en van veel NATO landen, inclusief de Royal Navy) veelal op niveau ‘het (halve) minimum’, met een enorm vertrouwen in de eigen SAMs. Waar we een (liefst twee) RAM-installaties aan boord van de grotere schepen overigens hard nodig hebben.
Over de stof vergarende overgebleven Leopards mag ik niet praten van mijn dokter.
Staat u mij toe de discussie op een diepzinniger niveau te brengen , zonder af te doen aan de onverantwoorde en schandelijk afbraak van de Krijgsmacht, zowel in moreel (Mensen) als materieel ( voortgangsvermogen etc ).
Een Volk kiest zijn leiders, zij zijn dus een weerspiegeling van de ( pacifistische, halfslachtige en cynische ) houding,in dit geval van het Nederlandse Volk.Gemakzuchtig, verwend, zelfgenoegzaam verworden door 70 jaar betrekkelijke vrede in Europa, dat een anomalie is in de geschiedenis van Europa, – nog nooit eerder is er zo langdurig een tijdperk van vrede geweest – , wentelt het Nederlandse Volk en haar politici zich om in de medailles van de Olympische Spelen, de 2e plaats op het Eurovisie songfestival, en dan moeten we het voetbal nog krijgen.
De Nederlandse Leeuw staat voorwaar zijn mannetje, we laten hem niet in z’n hempie staan !
Dank zij mutual deterence en later economische verstrengeling, hebben we Europa enigszins in toom weten te houden, gemakshalve vergeet ik maar Bosnië, Srebrenica, Kosovo.
Wij denken – en slaan ons op de borst – , dat wij zulke goede zakenmensen zijn, wij drijven handel, daarmede werken wij aan onze welvaart. Dat deze internationale (handels) belangen voor het behoud van diezelfde welvaart en onze positie als 2e Rijkste land van de EU en als 17e economische natie ter wereld met een BNP van circa € 650 miljard (!) beschermd moet worden, beveiligd moet worden, dat willen wij liever niet weten, want dat kost geld en levert ons geen gewin op. Door geld alleen gedreven, een doorgeslagen fixatie op economie alleen, richt een natie te gronde. Verslaving aan het Gouden Kalf, blind geworden door de zucht naar financiële zekerheid. Echter : wij leven niet
‘ bij brood allen ‘. Putin laat dat zien : Er zijn nl andere , veel sterkere waarden dan economische belangen en ‘ sancties ‘: Zelfrespect, trots, leiderschap, in ere houden van een geweldige cultuur en historie; mede door zijn annexatie van de Krim staat 85% van zijn Volk achter hem.
Hij voert een asymmetrische oorlog met de EU en de NATO: zijn waarden tegen die van ons , wij denken nl met economische sancties de Russische Beer in zijn hok terug te duwen. Gaat niet gebeuren. Daarvoor is hij na 1991 te lang de les gelezen door de World Bank, IMF, EU en NATO die onverdroten haar grenzen steeds verder verlegde tot aan de grens van Moeder Russia.
Met eventuele toelating van Ukraine tot de EU barste de bom, onbestaanbaar het hart van Rusland afstaan aan de EU?
Dat wil niet zeggen dat Nederland, de EU, de NATO zijn voorbeeld moeten volgen, in tegendeel, daar verspelen wij onze hoogstaande normen en idealen mee. Maar dat de wereld om ons heen, denkt zoals onze ‘ Leiders’ ons doen voorkomen, is een gotspe. De wereld is gebouwd op MACHT, Geld, Respect, Trots, enzv. Dat is ingebakken in de Mens. Soft Power zonder Hard Power werkt niet, nooit, tenzij wij allen Engelen zijn en leven in het Paradijs. Niet in deze wereld.
Onze zgn Leiders blinken uit in visieloosheid, gebrek aan durf, daadkracht, bang om populariteit van het Volk te verliezen. Leiderschap kenmerkt zich juist door tegen de stemming – van verwende mensen- in te gaan. Wie niet leren wil moet voelen, WO II is alweer te lang geleden.
Overigens : Onze hoogstaande normen en idealen hebben niet kunnen voorkomen dat Europa in gigantische problemen verkeert met een onacceptabel hoog percentage jeugdwerkloosheid, gebrek aan innovatieve kracht, steeds sterker opkomend populisme, een democratie die niet meer aanspreekt en nog veel meer.
Wij zullen door onze arrogantie, bedilzucht en een volstrekt gebrek aan empathisch vermogen onze trekken thuis krijgen, sooner or later, is het niet Mother Russia, dan is het wel Mr China.
Mark my words,
Si vis pacem, para bellum.
Ton welter Founder Coaliton for Defense , een onafhankelijk privé platform; volg ons op http://www.coalitionfordefense.com, twitter @ coalitionfd, facebook, read my blog : tonwelter.nl : Come Fly with me, en ja, doneer ons, we doen dit alles onbaatzuchtig om Nederland in beweging te krijgen om een inzetbare en sterke Krijgsmacht (weer) op te bouwen, in het belang van Nederland.
Een Volk kiest zijn leiders, zij zijn dus een weerspiegeling van de ( pacifistische, halfslachtige en cynische ) houding, in dit geval van het Nederlandse Volk.
Dat klopt wel denk ik. In tegenstelling tot b.v. in GB, tiert het ‘Liever een zus als hoer, dan een officier als broer’ hier bovendien welig.
Niet gehinderd door kennis van (militaire) zaken, inclusief de geschiedenis, is het voor de leek ook erg moeilijk om een goede afgewogen keuze te maken over wat noodzakelijk is voor een krijgsmacht op ‘voldoende’ sterkte. Dat de politiek blijk geeft er evenmin wat van te snappen is daarbij een. Dat het hogere kader van de krijgsmacht -inmiddels meer ‘managers in uniform’ dan ‘soldaten’- eveneens blijk geeft van weinig verstand van zaken of inzicht, en niets leert van het verleden- is een andere, en veel ernstigere zaak.
Zie b.v. hoe ‘we’ te werk gaan in Mali, waar de tenten zijn opgezet alsof het een camping op de Veluwe is (zie Arnold Karskens repo’s bij http://www.thepostonline.nl -of mijn ‘brief aan de generaals’ aldaar).
Geen van de vele generaals die we nog immer hebben, is uit protest tegen funeste ingrepen/bezuinigingen of andere absurditeiten opgestapt. Bij mijn weten niet een.
Artikel gelezen, Nederland leert niet van zijn geschiedenis, dwz toont geen moed, uitzonderingen daargelaten, we zijn hard bezig ons eigen graf te graven, om te beginnen in Mali, we gaan nog harde tijden tegemoet, maar dan niet klagen of zeggen ‘ Wir haben es nicht gewusst’ en niet obligaat 4 mei vieren.
Beste Ton,
Ondanks mijn gedeelde cynisme lijkt ‘blijven klagen’ – en blijven schrijven (aan)- me toch een constructieve manier van eh..burgerparticipatie. Hierbij hoop ik dat mijn soms nogal botte (wat contrapoductief kan zijn, maar ik kan niet anders) op- en aanmerkingen gestuurd aan (militaire) ‘bovenonsgestelden’ (als ex-Sld I alles vanaf korporaal) enige stof tot nadenken oplevert in relevante kringen.
Hopelijk (*brand een kaarsje* en doet drie WG’s) hebben we daar in Mali (weer) mazzel en ratelen de AKs, vliegen de RPGs vooral (weer) ergens anders.
Dag Michiel,
De pen is scherper en dodelijker dan het geweer. Vandaar, lees mijn blog ‘ Come Fly with me ‘ ,
lees ons op www. coalitionfordefense.com waarvan artikelen ook in der pers verschijnen, volg ons op twitter @coalitionfd en lees onze tweets en commentaar, en steun ons via donatie, zie website.
Together we are strong, dus : Come Fly with me, Saluut ! Ton